Καρκίνος του μαστού

Η θνησιμότητα από τους καρκίνους που συνδέονται με τη διατροφή παρουσιάζει διαχρονικά στην Ελλάδα τάσεις συνεχούς αύξησης. Σε ό,τι αφορά τον καρκίνο του μαστού, η αύξηση που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 1970-2006 ήταν 61,9%. Σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα έχει φτάσει ήδη σε αντίστοιχα επίπεδα.

Ο καρκίνος του μαστού προκαλείται από βλάβη των κυττάρων του μαστού, τα οποία αυξάνονται δημιουργώντας κακοήθη όγκο. Αποτελεί το συνηθέστερο καρκίνο στις γυναίκες.

Ποια είναι τα συμπτώματα; Αν βέβαια υπάρξουν!

• όζος (πολύ μικρό ογκίδιο) στο στήθος, ο οποίος είναι ψηλαφητός
• μικρά οζίδια στην περιοχή της μασχάλης
• αλλαγή του δέρματος του μαστού ερεθισμός, κοκκίνισμα, όψη σαν φλοιός πορτοκαλιού)
• αλλαγή στην εικόνα της θηλής του μαστού (εισολκή της θηλής ή έκκριση υγρού από αυτή).

Πώς γίνεται η διάγνωση;

• υπερηχογράφημα μαστού
• μαστογραφία
• μαγνητική τομογραφία
• βιοψία, εξετάζεται δηλαδή μικροσκοπικά ιστός ή υγρό που έχει αφαιρεθεί από το μαστό.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Ο καρκίνος του μαστού ανήκει στην κατηγορία των καρκίνων που συνήθως αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, ειδικά αν η διάγνωση είναι έγκαιρη. Η θεραπεία μπορεί να γίνει με ακτινοβολία, με χημειοθεραπεία με ορμονικά φάρμακα ή με χειρουργική επέμβαση.

Καρκίνος και Διατροφή

Διαιτητικές ουσίες συνδυάζονται με τον καρκίνο του Μαστού:

• Λίπος
• Δίαιτα υψηλή σε θερμίδες
• Ζωικές πρωτεΐνες, ιδιαίτερα στο κόκκινο κρέας

Διαιτητικοί παράγοντες οι οποίοι μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του Μαστού.

• Φαγητά με πολλές ίνες, όσπρια, ξηροί καρποί, λιναρόσπορος.
• Λαχανικά, φρούτα, δημητριακά.
• Φασόλια

Σωματότυπος, Τρόπος Ζωής, Άσκηση: Η παχυσαρκία συνδυάζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες άνω των 40 ετών. Στις αδύνατες γυναίκες νεαρής ηλικίας με βάρος 10% κάτω του ιδανικού υπάρχει κίνδυνος καρκίνου του μαστού.

Μαστός: Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο κοινός καρκίνος στις γυναίκες και υπολογίζεται πως το 29% των καρκίνων που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο αφορούν στο μαστό.

Επίπτωση: Αποτελεί συνολικά 2η αιτία θανάτου από καρκίνο, και την πρώτη αιτία θανάτου σε γυναίκες κάτω των 55 ετών. Μια στις εννέα Ελληνίδες γυναίκες, σε κάποια περίοδο της ζωής της, θα νοσήσει από καρκίνο του μαστού. Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες υψηλού κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου.

ΑΙΤΙΑ

• Γενετικά: 10%-20% των ασθενών με καρκίνο παρουσιάζουν οικογενειακό ιστορικό, 5% των καρκίνων του μαστού μπορούν να αποδοθούν σε γνωστή γενετική αλλοίωση.
• Ορμονικά: Ενδογενή έκθεση σε οιστρογόνα και προγεστερόνη.
• Ηλικία: Η επίπτωση αυξάνει με την ηλικία με σταθερή άνοδο μετά την ηλικία των 50.
• Νόσοι του μαστού: ινοκυστική νόσος, άτυπη υπερπλασία.
• Λοχεία και θηλασμός: σε γυναίκες που είχαν τελειόμηνη κύηση μετά τα 30.
• Φυσική Δραστηριότητα: Μειώνει την επίπτωση εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Ακτινοβολία
• Αλκοόλ
• Καρκίνος: Είναι ο ανεξέλεγκτος και αέναος πολλαπλασιασμός των καρκινικών κυττάρων εις βάρος των υγιών κυττάρων που οδηγεί σε μηχανισμούς απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος).

Γενετικά Τεστ για Καρκίνο Μαστού

Τα γονίδια BRCA1 και BRCA2 ενοχοποιούνται με τον καρκίνο του μαστού. Αρκετές εκατοντάδες μεταλλάξεων αναφέρονται με τα εν λόγω γονίδια. Μεταξύ των Αμερικανίδων γυναικών με καρκίνο μαστού, οι μεταλλάξεις των BRCA γονιδίων ανευρίσκονται μεταξύ του 1-3.3% και οι μεταλλάξεις αυτών των γονιδίων ενοχοποιούνται για το 1/5 του οικογενούς κινδύνου για καρκινογένεση.

Κίνδυνος Καρκινογένεσης

Σε γυναίκες οι οποίες έχουν κληρονομούμενες μεταλλάξεις των BRCA1 και BRCA2 γονιδίων, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου μαστού σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους είναι μεταξύ 65-85% μέχρι την ηλικία των 70 ετών.

Για τον καρκίνο των ωοθηκών, ο κίνδυνος ανάπτυξης ανευρίσκεται στο 25-65% σε μεταλλάξεις του BRCA1 γονιδίου και στο 15-25% σε μεταλλάξεις του BRCA2 γονιδίου.

Πηγη : Γεώργιος Φ. Σαμέλης Δ/ντής Ογκολογικού Τμήματος Ιπποκράτειου Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ταμίας της Ελληνικής Εταιρεία Μαστολογιας, Μέλος του Δ. Σ. Της Εταιρείας Προστασίας του Στόματος στον Ογκολογικό Ασθενή, Μετεκπαιδευθείς στα Ογκολογικά Νοσοκομεία Free University Amsterdam και Gystave Roussy Παρίσι.

Πρόληψη

Ο καρκίνος έχει μια γενετική συνιστώσα, η οποία δεν μπορεί να προληφθεί. Όμως, δεν αναπτύσσουν καρκίνο όλοι οι άνθρωποι με γενετική προδιάθεση και, αντίστροφα, ο καρκίνος μπορεί να πλήξει ανθρώπους χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα κατά του Καρκίνου, πολλοί θάνατοι από καρκίνο θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.

Διακοπή του καπνίσματος

Το κάπνισμα είναι παγκοσμίως η κυριότερη αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί. Εκτιμάται ότι 25-30% των περιστατικών καρκίνου στις αναπτυγμένες χώρες σχετίζονται με το κάπνισμα. Τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι εμφανή σε 5 χρόνια και γίνονται ακόμη πιο ισχυρά με το πέρασμα του χρόνου.

Αποφυγή της παχυσαρκίας

Η παχυσαρκία είναι ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για χρόνιες νόσους στις δυτικές κοινωνίες και παρουσιάζει σαφή σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού (σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες), του ενδομητρίου, του νεφρού και του οισοφάγου (αδενοκαρκίνωμα).

Άσκηση

Υπάρχουν σαφή στοιχεία που δείχνουν ότι η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, ενώ φαίνεται ότι συμβάλλει επίσης στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, του ενδομητρίου και του προστάτη. Η τακτική σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους, αλλά, σε ορισμένους τύπους καρκίνου, φαίνεται ότι η προστατευτική της δράση είναι ανεξάρτητη από τον έλεγχο του βάρους. Το απαραίτητο επίπεδο σωματικής άσκησης είναι τρεις φορές την εβδομάδα για μισή ώρα. Ο έλεγχος του βάρους και η άσκηση ιδανικά πρέπει να ξεκινούν σε μικρή ηλικία, αλλά, ακόμη και αν ξεκινήσουν αργότερα, τα οφέλη για την υγεία είναι πολύ μεγάλα.

Υγιεινή διατροφή

Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν την προστατευτική δράση της υψηλής κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών έναντι του κινδύνου για διάφορους τύπους καρκίνου και ιδίως για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού, του οισοφάγου, του στομάχου και του παγκρέατος. Συνιστάται μειωμένη κατανάλωση ζωικών λιπών και κρέατος και αυξημένη κατανάλωση ψαριών, ελαιόλαδου, λαχανικών, φρούτων και δημητριακών.

Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ

Τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα και του λάρυγγα και για καρκίνωμα οισοφάγου από πλακώδες επιθήλιο. Το αλκοόλ σχετίζεται επίσης ισχυρά με τον κίνδυνο για πρωτοπαθή καρκίνο του ήπατος, ενώ έχει παρατηρηθεί συσχετισμός του με τον ορθοκολικό καρκίνο και τον καρκίνο του μαστού. Σύμφωνα με τις συστάσεις, οι άνδρες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 20 g αλκοόλ την ημέρα (περίπου δύο ποτά) και οι γυναίκες τα 10 g την ημέρα.

Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο

Ο ήλιος και ιδίως οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του αποτελούν το κύριο αίτιο καρκίνου του δέρματος. Τα άτομα με ανοιχτόχρωμα δέρμα κινδυνεύουν περισσότερο, ιδίως όσοι έχουν κόκκινα μαλλιά, φακίδες και τάση να καίγονται εύκολα από τον ήλιο. Η καλύτερη πρόληψη είναι η πλήρης αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο, ή τουλάχιστον η αποφυγή έκθεσης από τις 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ. που οι υπεριώδεις ακτίνες είναι πιο έντονες, ενώ κατά τη διάρκεια της έκθεσης είναι απαραίτητη η χρήση αντηλιακού, η οποία ωστόσο δεν πρέπει να οδηγεί σε παράταση της έκθεσης στον ήλιο.

Αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων του περιβάλλοντος

Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η ρύπανση της ατμόσφαιρας, τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στο πόσιμο νερό ή τις τροφές, οι διοξίνες ή τα χημικά απόβλητα, έχουν συνδεθεί με αύξηση διαφόρων τύπων καρκίνου. Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας κατά του Καρκίνου συνιστά να εφαρμόζονται αυστηρά οι οδηγίες για αποφυγή έκθεσης σε γνωστές καρκινογόνες ουσίες και να ακολουθούνται οι οδηγίες υγιεινής και ασφάλειας για ουσίες που είναι δυνητικά καρκινογόνες και οι επίσημες κρατικές οδηγίες για προστασία από τις ακτινοβολίες.

 

Πηγή: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Διατροφή και τις Διατροφικές Διαταραχές 2008-2012 του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης 2008, elli-lampeti.gr