Οσοι έχουν υψηλά σκορ σε καρδιαγγειακούς παράγοντες (υπέρταση, διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, κάπνισμα) εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση άνοιας, είτε αυτό μετράται στη μέση ηλικία είτε λίγα χρόνια πριν από την έναρξη της ασθένειας.
Η νόσος Αλτσχάιμερ και οι άλλες μορφές άνοιας έχουν ολοένα μεγαλύτερο αντίκτυπο στην κοινωνία μας που γερνάει. Το μέγεθος αυτής της επίδρασης - προειδοποιούν οι επιστήμονες - δεν έχει ακόμα γίνει αντιληπτό. Γι’ αυτό η Παγκόσμια Εταιρεία της Νόσου Aλτσχάιμερ έθεσε ως προτεραιότητα την ευαισθητοποίηση του κοινού.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας για τη Νόσο Αλτσχάιμερ, η καθηγήτρια Νευρολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Μάγδα Τσολάκη ενημερώνει για τις τελευταίες εξελίξεις.
Πώς ορίζεται η άνοια;
Η άνοια είναι ένα σύνδρομο, συνήθως χρόνιο, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών όπως είναι η μνήμη, η μάθηση, ο προσανατολισμός, η γλώσσα, η κατανόηση και η κρίση. Συνήθως προσβάλλει ηλικιωμένα άτομα, αλλά υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις (7%-10%) που η έναρξη της νόσου γίνεται πριν από τα 65. Μετά τα 65 χρόνια το ποσοστό των ασθενών διπλασιάζεται κάθε 5 χρόνια.
Ποιες είναι οι πιο συχνές άνοιες;
Η νόσος Aλτσχάιμερ, η αγγειακή άνοια, η άνοια με στοιχεία Lewy bodies και η μετωποκροταφική άνοια είναι οι πιο συχνές. Τα όρια μεταξύ αυτών των τύπων είναι ασαφή και μπορεί συχνά να έχουμε μεικτές μορφές.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Οι γιατροί επικεντρώνουν τη διάγνωσή τους στην εξασθένηση της μνήμης και των άλλων γνωστικών λειτουργιών καθώς και στην έλλειψη της ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης.
Για τους περιθάλποντες και τους ασθενείς, τα συμπεριφορικά και ψυχολογικά προβλήματα που συνδέονται με την άνοια και εμφανίζονται αργότερα κατά τη διάρκεια της ασθένειας είναι πιο σημαντικά. Αυτά περιλαμβάνουν εκνευρισμό, επιθετικότητα, φωνές, διαταραχές ύπνου, περιπλάνηση και απάθεια.
Περίπου το ένα τέταρτο των ανθρώπων με άνοια παρουσιάζει συμπτώματα απάθειας και ανάλογο ποσοστό έχει κατά καιρούς συμπτώματα επιθετικότητας.
Τα πιο συχνά ψυχολογικά προβλήματα είναι το άγχος, η κατάθλιψη, οι ψευδαισθήσεις και οι παραισθήσεις. Το 25%-40% παρουσιάζει διαγνώσιμη συναισθηματική διαταραχή και τουλάχιστον το 10% έχει ψυχωσικά συμπτώματα.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες για άνοια;
Ο κυριότερος παράγοντας είναι η προχωρημένη ηλικία. Η έναρξη της νόσου Αλτσχάιμερ πριν από αυτή την ηλικία συχνά υποδηλώνει γενετική αιτία, δηλαδή μεμονωμένες μεταλλάξεις σε ένα από τα τρία γονίδια (της πρόδρομης πρωτεΐνης του β-αμυλοειδούς, της πρεσενιλίνης 1 και της πρεσενιλίνης 2).
Για την όψιμη μορφή της νόσου Αλτσχάιμερ είναι σημαντικός ο τρόπος ζωής αλλά και γενετικοί παράγοντες. Συχνός γενετικός πολυμορφισμός στο γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης Ε (αροΕ), το αλλήλιο ε4, αυξάνει πολύ τον κίνδυνο να αναπτύξει κάποιος άνοια.
Επιδημιολογικές μελέτες υποστηρίζουν συσχετίσεις μεταξύ του χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης, της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης και της κατάθλιψης με τη νόσο Αλτσχάιμερ και την άνοια. Παθήσεις του ατόμου, ειδικότερα ασθένειες των αγγείων που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο, μπορεί να είναι επίσης σημαντικές.
Η πρώιμη διάγνωση είναι εφικτή;
Η πολύ πρώιμη διάγνωση είναι τώρα δυνατή! Κλινικά κριτήρια, ειδικές δοκιμασίες, νευροαπεικονιστικές μέθοδοι, ειδικές πρωτεΐνες στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, μεταλλάξεις στο DNA μας βοηθούν σήμερα να θέσουμε τη διάγνωση πριν ακόμη εμφανιστούν τα συμπτώματα. Μιλούμε για νόσο Αλτσχάιμερ χωρίς συμπτώματα άνοιας.
Τι προσφέρουν οι φαρμακευτικές αγωγές;
Προς το παρόν, δεν υπάρχουν φαρμακευτικές αγωγές που να θεραπεύουν ή να αλλάζουν την εξελικτική πορεία της άνοιας, αν και μια σειρά νέων θεραπειών βρίσκεται σε στάδιο κλινικών δοκιμών. Μερικώς αποτελεσματικές θεραπείες είναι διαθέσιμες για τα περισσότερα από τα βασικά συμπτώματα της άνοιας.
Οι ψυχολογικές και ψυχοκοινωνικές θεραπείες μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να είναι εξίσου αποτελεσματικές με τα φάρμακα.
Είναι ρεαλιστική προσδοκία η πρόληψη της άνοιας;
Οσοι έχουν υψηλά σκορ σε καρδιαγγειακούς παράγοντες (υπέρταση, διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, κάπνισμα) εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση άνοιας, είτε αυτό μετράται στη μέση ηλικία είτε λίγα χρόνια πριν από την έναρξη της ασθένειας.
Η αθηροσκλήρωση και η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να έχουν κοινούς υποβόσκοντες παράγοντες. Η αποτελεσματική πρόληψη της άνοιας μπορεί να είναι λοιπόν μια ρεαλιστική προσδοκία.
ΠΗΓΗ: tanea.gr