Αλτσχάιμερ: Ποιοι χρειάζονται προληπτικά βιταμίνες;

Αίσθηση προκάλεσε  η είδηση πως η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αποτραπεί με τη λήψη ορισμένων βιταμινών του συμπλέγματος Β. Η νευρολόγος-ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, εξηγεί τι έδειξε η σχετική μελέτη, ποιοι είναι οι πιθανοί περιορισμοί και αν πρέπει όλοι να αρχίσουμε να παίρνουμε βιταμίνες.

Τι έδειξε η νέα μελέτη;

Η μελέτη αποτελεί συνέχεια προηγούμενων εργασιών της τελευταίας τριετίας από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που μελετούν άτομα με ήπια νοητική διαταραχή.

Σε αυτούς τους ασθενείς φάνηκε ότι η χορήγηση μεγάλων δόσεων βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β6, Β12 και φυλλικού οξέος) περιόρισε σημαντικά τον ρυθμό μείωσης του όγκου του εγκεφάλου σε σχέση με όσους λάμβαναν εικονικό φάρμακο (placebo).

Μάλιστα, υπήρχε πολύ σημαντικό όφελος σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως ο έσω κροταφικός λοβός. Στις περιοχές αυτές διαπιστώθηκε μείωση της εξέλιξης της ατροφίας έως και επτά φορές.

Επιπλέον, φάνηκε ότι αυτή η θετική επίδραση αφορούσε κυρίως άτομα με υψηλά επίπεδα ενός αμινοξέος που λέγεται ομοκυστεΐνη στο αίμα τους.

Η ίδια ομάδα είχε προ έτους δημοσιεύσει μια εργασία – με μικρό ωστόσο αριθμό ασθενών – όπου η χορήγηση των βιταμινών είχε ως αποτέλεσμα επιβράδυνση και της ίδιας της γνωστικής έκπτωσης.

Τι σημαίνουν πρακτικά τα ευρήματα αυτά;

Εάν τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής επιβεβαιωθούν σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων με ήπια νοητική διαταραχή, θα ξέρουμε ότι σε όσους κινδυνεύουν να εμφανίσουν νόσο Αλτσχάιμερ η χορήγηση βιταμινών του συμπλέγματος Β μπορεί να μειώσει τον ρυθμό συρρίκνωσης του εγκεφάλου τους και ενδεχομένως να τους προστατεύσει από τη νοητική έκπτωση που παρατηρείται στη νόσο.

Τι είναι η ήπια νοητική διαταραχή;

Καθώς περνά ο χρόνος, η μνήμη όλων των ανθρώπων «αδυνατίζει» ως φυσική συνέπεια του γήρατος. Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι χρειάζονται μεγαλύτερο κόπο και χρόνο προκειμένου να αποθηκεύσουν και να ανακαλέσουν μια νέα πληροφορία.

Η «γκρίζα ζώνη» ανάμεσα στο φυσιολογικό γήρας και την άνοια ονομάζεται ήπια νοητική διαταραχή. Σε αυτήν παρατηρείται μεγαλύτερη από την αναμενόμενη έκπτωση της μνήμης ή και άλλων ανώτερων εγκεφαλικών λειτουργιών, όχι πάντως σε βαθμό που να επηρεάζεται η ζωή του ατόμου.

Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα διότι αρκετοί πάσχοντες από αυτήν (αλλά όχι όλοι) αναπτύσσουν τελικά νόσο Αλτσχάιμερ.

Γιατί μελετήθηκε η ομοκυστεΐνη;

Τα αυξημένα επίπεδά της στο αίμα (υπερομοκυστεϊναιμία) αποτελούν έναν από τους αγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Σε έρευνες έχει φανεί ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της αύξησής της και της εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β εμπλέκονται στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης, γι’ αυτό εδώ και χρόνια χορηγούνται για την αντιμετώπιση της υπερομοκυστεϊναιμίας.

Ποιοι μπορούν να ωφεληθούν;

Με τα σημερινά δεδομένα, όφελος προκύπτει κυρίως για τους ηλικιωμένους που πάσχουν από ήπια νοητική διαταραχή και υπερομοκυστεϊναιμία. Σε αυτούς, η χορήγηση βιταμινών Β6, Β12 και φυλλικού οξέος ενδέχεται να μειώσει τον ρυθμό εξέλιξης της εγκεφαλικής ατροφίας και ενδεχομένως την πιθανότητα της μετάπτωσης σε νόσο Αλτσχάιμερ.

Δεν υπάρχουν ακόμα αρκετά στοιχεία που να υποστηρίζουν την προφυλακτική χορήγηση βιταμινών Β σε όλον τον πληθυσμό.

Είναι ασφαλής η λήψη μεγάλων δόσεων των βιταμινών;

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη κατασταλάξει αν οι μεγάλες δόσεις βιταμινών του συμπλέγματος Β είναι απολύτως ασφαλείς.

Ειδικότερα, για τα άτομα με ήπια νοητική διαταραχή και μέχρι να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης συνιστούμε υγιεινή μεσογειακή διατροφή, έλεγχο της υπέρτασης, του σακχάρου, της παχυσαρκίας, νοητική και σωματική άσκηση και κοινωνικοποίηση.

Με μια ματιά

Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακάλυψαν ότι η λήψη υψηλών δόσεων βιταμινών Β6, Β12 και φυλλικού οξέος μπορεί να προστατεύουν τους ηλικιωμένους με ήπια νοητική διαταραχή και αυξημένη ομοκυστεΐνη στο αίμα από την εμφάνιση νόσου Αλτσχάιμερ.

168 ηλικιωμένοι συμμετείχαν στη μελέτη

2 χρόνια η διάρκειά της

13 μmol/L ή υψηλότερα τα επίπεδα της ομοκυστεϊνης* στο αίμα, στα οποία παρατηρήθηκε όφελος

έως 7 φορές μικρότερη ατροφία εγκεφάλου σε όσους πήραν βιταμίνες

Αριθμοί

55-60% των ασθενών με άνοια έχουν νόσο Αλτσχάιμερ

200.000 άτομα στην Ελλάδα πάσχουν από άνοια

7,3 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πάσχουν από άνοια

36 εκατομμύρια παγκοσμίως έχουν άνοια

10-20% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών πάσχουν από ήπια νοητική διαταραχή

1 στους 2 πάσχοντες από ήπια νοητική διαταραχή εκδηλώνει νόσο Αλτσχάιμερ σε βάθος δεκαετίας

Ήπια νοητική διαταραχή

Η «γκρίζα ζώνη» ανάμεσα στην φυσιολογική έκπτωση της μνήμης λόγω ηλικίας και στην άνοια. Ορίζεται ως η ύπαρξη προβλημάτων με τη μνήμη τα οποία είναι αρκετά σοβαρά ώστε να τα παρατηρήσει ο πάσχων ή οι οικείοι του, αλλά δεν είναι αρκετά σοβαρά ώστε να επέμβουν στην καθημερινότητά του.

Ρυθμός μείωσης εγκεφαλικών κυττάρων (ποσοστό ανά έτος)

0,5% στους υγιείς ηλικιωμένους

1% στους πάσχοντες από ήπια νοητική διαταραχή

2,5% στους πάσχοντες από Αλτσχάιμερ

Φυσικές πηγές

Βιταμίνη Β6

Κρέας, γάλα, δημητριακά ολικής αλέσεως, λαχανικά, ξηροί καρποί, μπανάνες. Το μαγείρεμα, η αποθήκευση και η επεξεργασία προκαλούν μεγάλες απώλειές της, ιδίως στα ζωικής προελεύσεως τρόφιμα.

ΒιταμίνηΒ12

Ψάρια, οστρακόδερμα, κρέας (ιδίως το συκώτι), πουλερικά, αυγά, γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα

Φυλλικό οξύ

Σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (λ.χ. σπανάκι, σπαράγγια, μαρούλι), όσπρια (λ.χ. φασόλια, φακές), κρόκος αυγού, μαγιά, εμπλουτισμένα δημητριακά, ηλιόσποροι, μοσχαρίσιο συκώτι

Για να προστατεύσετε τη μνήμη σας

Αν έχετε αρχίσει να ξεχνάτε, οι τεχνικές που ακολουθούν ενδέχεται να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε τη μνήμη και τις νοητικές ικανότητές σας:

* Να προγραμματίζετε δραστηριότητες, να γράφετε λίστες με ό,τι πρέπει να κάνετε και να χρησιμοποιείτε βοηθήματα μνήμης, όπως σημειώματα, ημερολόγια και μνημονικά.

* Βρείτε νέα χόμπι και ασχοληθείτε με δραστηριότητες απαιτητικές για το σώμα και το μυαλό σας.

* Να γυμνάζεστε συστηματικά. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι απλές ασκήσεις, όπως το περπάτημα, μπορεί να αναχαιτίσουν την εξέλιξη της ήπιας νοητικής διαταραχής

* Μην κάνετε κατάχρηση αλκοόλ. Οι μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορεί να ωφελούν την υγεία, αλλά οι μεγάλες προκαλούν απώλεια μνήμης και μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο.

* Να τρέφεστε υγιεινά και να μην καπνίζετε. Η εκφύλιση της μνήμης έχει τους ίδιους παράγοντες κινδύνου με τα καρδιαγγειακά νοσήματα (κακή διατροφή, κάπνισμα, καθιστική ζωή, παχυσαρκία κ.τ.λ.)

* Αν έχετε «ζάχαρο» ή υπέρταση, φροντίστε να ρυθμίζετε καλά τα επίπεδα σακχάρου και την πίεσή σας με τα μέτρα που έχει συστήσει ο γιατρός

ΠΗΓΕΣ: Preventing Alzheimer's disease-related gray matter atrophy by B-vitamin treatment (PNAS, May 20, 2013), National Institute on Aging (US), Alzheimer’s Association (US)

ygeia.tanea.gr