Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;
Τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (ή απλά γλυκοζυλιωμένη) είναι μια εργαστηριακή εξέταση που χρησιμοποιείται για να καθορίσει το μέσο όρο των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες. Ιατρικά συμβολίζεται HbA1C ή απλά A1C.
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μετράται μετά από απλή αιμοληψία από φλεβικό αίμα ή με εξέταση τριχοειδικού αίματος (από το δάκτυλο), εφόσον υπάρχει ειδική συσκευή. Καθώς η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δεν επηρεάζεται από βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των επιπέδων σακχάρου (για παράδειγμα μετά από γεύμα) η εξέταση της μπορεί να λάβει χώρα ανεξάρτητα από τη λήψη τροφής. Η αναλογία της τιμής της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης με τα μέσα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες αποτυπώνεται στον πίνακα 1.
Οι διαβητολόγοι χρησιμοποιούμε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη για δύο λόγους:
- Για να δούμε αν ένα άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και
- Για να εξετάσουμε αν η αγωγή που χορηγείται σε έναν ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη αποδίδει.
Ποιά είναι τα επιθυμητά επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;
Αυτό εξαρτάται από το λόγο για τον οποίο γίνεται η εξέταση. Αν η εξέταση γίνεται για να διαγνώσουμε αν ένας ασθενής έχει σακχαρώδη διαβήτη η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης θα πρέπει να είναι κάτω από 6.
- Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι ίση ή μεγαλύτερη από 6.5 αυτό σημαίνει πως ο ασθενής μας πιθανότατα έχει σακχαρώδη διαβήτη αλλά θα πρέπει να επαναλάβει την εξέταση άλλη μία φορά για επιβεβαίωση
- Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι μεταξύ 5.7 και 6.4 ο ασθενής μας διατρέχει μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στην υιοθέτηση συνηθειών που θα τον βοηθήσουν να προλάβει την εμφάνιση του (για παράδειγμα έναρξη άσκησης και προσπάθεια απώλειας βάρους αν είναι υπέρβαρος).
Αν η εξέταση γίνεται για να ελέγξουμε την επιτυχία της χορηγούμενης αγωγής σε ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη ηγλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη θα πρέπει να είναι κατά κανόνα κάτω από 7. Είναι όμως σημαντική η εξατομίκευση του στόχου για την τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης για κάθε ασθενή, καθώς είναι αναγκαίο σε πολλές περιπτώσεις να επιζητούμε χαμηλότερα ή σπανίως υψηλότερα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης
Ποιοί οι περιορισμοί στη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;
Καθώς η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δεν αποτυπώνει άμεσα τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των επίπέδων σακχάρου στο αίμα δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί για την παρακολούθηση των οξέως μεταβαλλόμενων επιπέδων σακχάρου π.χ για τη ρύθμιση της δόσης της χορηγούμενης ινσουλίνης ή για τη διάγνωση υπογλυκαιμικών επεισοδίων.
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη αυξάνεται ψευδώς σε συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις όπως η νεφρική ανεπάρκεια, ο χρόνιος αλκοολισμός και η υπερτριγλυκεριδαιμία ενώ ψευδώς ελαττωμένα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης παρατηρούμε σε περιπτώσεις οξείας ή χρόνιας απώλειας αίματος, σε δραπανοκυτταρική αναιμία και σε ασθενείς με μεσογειακή αναιμία
Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;
Η συχνότητα μέτρησης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης εξαρτάται από το αν ένας συγκεκριμένος ασθενής πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και από την τιμή της τελευταίας μέτρησης του.
- Αν η εξέταση έγινε για να ελέγξουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μικρότερη από 5.7 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν έχει σακχαρώδη διαβήτη) η μέτρηση θα πρέπει να επαναληφθεί μετά από 3 έτη εκτός αν ο θεράπων ιατρός κρίνει διαφορετικά ή προκύψουν νέα δεδομένα (π.χ σημαντική πρόσληψη βάρους, ακινητοποίηση, λήψη γλυκοκορτικοειδών).
- Αν η εξέταση έγινε για να ελέγξουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μεταξύ 5.7 και 6.4 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν τώρα έχει σακχαρώδη διαβήτη αλλά βρίσκεται σε σημαντικό κίνδυνο εμφάνισης στο μέλλον) η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ετησίως.
- Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη με ικανοποιητική ρύθμιση η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά εξάμηνο.
- Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη χωρίς ικανοποιητική ρύθμιση ή με πρόσφατη αλλαγή της χορηγούμενης αγωγής η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τρίμηνο.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;
Οι συστάσεις μας βασίζονται σε μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες που απέδειξαν ξεκάθαρα πως η διατήρηση των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κοντά στο φυσιολογικό προφυλάσσει τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη από την ανάπτυξη επιπλοκών σχετιζόμενων με τη νόσο τους όπως:
- Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, μια επιπλοκή από τα μάτια που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση
- Νεφρική νόσο
- Νευροπάθεια (βλάβη του νευρικού συστήματος).
Επίσης έχει αποδειχθεί πως για τους νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη η ικανοποιητική ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου προφυλάσσει από την ανάπτυξη καρδιαγγειακών συμβαμάτων (εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια).
Το ελπιδοφόρο μήνυμα που προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη είναι πως με την προσπάθεια τους, την επίβλεψη και συνεργασία του διαβητολόγου τους μπορούν να διατηρήσουν επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης που θα τους χαρίσουν πολλά και καλά χρόνια ζωής.
Σωτήριος Μπεθανης, Ενδοκρινολογος-Διαβητολογος