Οι υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (High Density Lipoproteins HDLs), η γνωστή σε όλους μας καλή χοληστερόλη, είναι ένα μικρό σφαιρικό σωματίδιο που αποτελείται κυρίως από δύο λιποπρωτεΐνες την Apo A1 και την Apo Α2.
Η βασική της λειτουργία είναι η αντίστροφη μεταφορά της χοληστερόλης από τα περιφερικούς ιστούς στο ήπαρ (συκώτι). Σε αυτή την ιδιότητα της HDL χοληστερόλης και της κύριας της λιποπρωτεΐνης Apo A1 οφείλεται η αντι-αθηρογόνος δράση της. Επίσης από δεδομένα μελετών φαίνεται να διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιθρομβωτικές ιδιότητες. Επιδημιολογικές μελέτες συσχετίζουν την χαμηλή HDL χοληστερόλη με την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου ( Cardio-Vascular Disease CVD). Στην πραγματικότητα παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) αποτελούν η παχυσαρκία (κοιλιακή - σπλαχνική), η υπεργλυκαιμία, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία. Ο όρος δυσλιπιδαιμία περιλαμβάνει την χαμηλή HDL χοληστερόλη, τα αυξημένα τριγλικερίδια και τον αυξημένο αριθμό μικρών πυκνών LDL σωματιδίων ( κακή χοληστερόλη). Η συνύπαρξη των προαναφερόμενων παραγόντων κινδύνου με την απουσία φυσικής δραστηριότητας και το κάπνισμα μεγαλώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 .
Στο Nature Reviews Cardiology αναφέρεται ότι «σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια, αποδείχθηκε ότι τα αυξημένα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στον ορό σχετίζονται με ελαττωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου. Αρκετές προκλινικές μελέτες αποκάλυψαν, ότι τα HDL σωματίδια διαθέτουν ιδιότητες ικανές να διασφαλίσουν την προστασία έναντι της δημιουργίας αθηρωματικής βλάβης. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα θεωρήθηκε θεμιτή στρατηγική να αυξήσουμε τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στον ορό με σκοπό να ελαττώσουμε την πρόοδο ή να προλάβουμε την δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας και συνεπώς του ρίσκου ανάπτυξης καρδιαγγειακού επεισοδίου (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο). Αρκετές προσπάθειες έχουν γίνει για την δημιουργία φαρμακευτικών σκευασμάτων που θα μπορούσαν να αυξήσουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στον ορό, με την ελπίδα να προστεθούν στα αντιλιπιδαιμικά φάρμακα ως αξιόπιστα σκευάσματα, ανάλογα των στατινών που χορηγούνται για την μείωση της LDL- χοληστερόλης.
Οι μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2012 για την HDL χοληστερόλη, δεν οδήγησαν στην εύρεση νεότερων αξιόπιστων δεδομένων για την παραγωγή ανάλογου των στατινών φαρμακευτικού σκευάσματος.
Το ερώτημα παραμένει: είναι μόνο η συγκέντρωση της HDL χοληστερόλης δείκτης ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου ή παίζουν ρόλο τα χαρακτηριστικά του σωματιδίου και πρέπει να στοχεύσουμε σε αυτά;
Με βάση τα μέχρι τώρα ευρήματα φαίνεται ότι τα λιποπρωτεΐνικά σωματίδια HDL διαθέτουν ιδιότητες ικανές να επιβραδύνουν την ανάπτυξη αθηρωματικής βλάβης. Νεότερες τεχνικές είναι ικανές να μας δώσουν στοιχεία για την σύνθεση, το μέγεθος, την δυνατότητα προαγωγής της αντίστροφης μεταφοράς της χοληστερόλης και την δράση της HDL ως αντιοξειδωτικό. Πρέπει λοιπόν να κατανοήσουμε τις ιδιότητες του σωματιδίου και να στοχεύσουμε σε αυτές. Σε δύο μελέτες φαίνεται ότι ο αριθμός των HDL σωματιδίων καθοριζόμενος με NMR ( Νuclear Μagnetic Resonance) φαίνεται να αποτελεί ικανό χαρακτηριστικό για την πρόβλεψη ανάπτυξης καρδιαγγειακού επεισοδίου. Όπως προαναφέρθηκε, τα χαμηλά επίπεδα της HDL χοληστερόλης συνήθως συνοδεύονται από την ύπαρξη κοιλιακής παχυσαρκίας, απουσία φυσικής δραστηριότητας, αντίσταση στην ινσουλίνη, δηλαδή την πιθανότητα ανάπτυξης Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, τα αυξημένα τριγλικερίδια και μια κατάσταση ήπιας χρόνιας φλεγμονής . Μέχρι όμως, να καταφέρουμε να αυξήσουμε τα επίπεδα των λειτουργικών HDL σωματιδίων με την βοήθεια φαρμακευτικού σκευάσματος, αυτό που μπορούμε με βεβαιότητα να κάνουμε, είναι να αυξήσουμε την φυσική μας δραστηριότητα και να ελέγχουμε την περίμετρο της μέσης μας».
Οι βασικές αλλαγές στον τρόπο ζωής με σκοπό την αύξηση της καλής χοληστερόλης περιλαμβάνουν:
1) Τον έλεγχο του σωματικού μας βάρους
2) Την αύξηση της σωματικής μας δραστηριότητας
3) Την διακοπή του καπνίσματος
4) Την ήπια κατανάλωση αλκοόλης
Γαλάτεια Γουρνιεζάκη
Επιμελήτρια Β, Ιατρικής Βιοπαθολογίας, Αιματολογικό Εργαστήριο, ΠΑΓΝΗ-ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ