O καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος καρκίνος παγκοσμίως στις γυναίκες μεταξύ 15 και 44 ετών και η τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο μετά τον καρκίνο τουμαστού και του πνεύμονα. Στην Ευρώπη περισσότερες από 50.000 γυναίκες αναπτύσσουν καρκίνο τραχήλου μήτρας κάθε χρόνο και 25.000 περίπου πεθαίνουν από τη νόσο.

Η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου προκαλείται από τη λοίμωξη με τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) που θεωρείται σήμερα η συχνότερη σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχουν προσδιοριστεί 100 τύποι του ιού HPV που μπορεί να προσβάλουν τους ανθρώπους. Από αυτούς, οι 15 είναι ογκογόνοι και επομένως μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προσβάλει συνήθως γυναίκες νεότερης ηλικίας μεταξύ 30 έως 50 ετών, και για αυτό το λόγο οι επιπτώσεις που η νόσος συνήθως έχει στην οικογένεια και στο κοινωνικό σύνολο είναι σοβαρότερες. Η μεγαλύτερη όμως τραγωδία οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου μήτρας θα μπορούσαν να προληφθούν αν οι γυναίκες αυτές είχαν υποβληθεί σε κάποια μορφή ελέγχου με το τεστ Παπανικολάου.

Προγράμματα μαζικού ελέγχου

Ο Ευρωπαϊκός κώδικας κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας υπαγορεύει ότι όλες οι γυναίκες ηλικίας 25 ετών και άνω θα πρέπει να συμμετέχουν σε οργανωμένα προγράμματα μαζικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τα οποία να ακολουθούν τις Ευρωπαϊκές Προδιαγραφές για την Εξασφάλιση Υψηλής Ποιότητας Παροχής Υπηρεσιών.

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνει επίσης ότι όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσφέρουν προγράμματα μαζικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας τα οποία θα πρέπει να είναι στοιχειοθετημένα, να προσεγγίζουν όλο τον πληθυσμό και να υπόκεινται σε διαδικασίες εξασφάλισης υψηλής ποιότητας, δηλαδή οργανωμένα προγράμματα μαζικού ελέγχου.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά στην Ευρώπη,  ωστόσο πολλές γυναίκες είτε δεν έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικά προγράμματα πρόληψης, είτε δεν κατανοούν την αξία της πρόληψης και συνεπώς δεν κάνουν χρήση των υπηρεσιών που τους παρέχονται.

Προγράμματα μαζικού πληθυσμιακού ελέγχου (screening) βασισμένα στην κυτταρολογία έχουν δείξει ότι είναι αποτελεσματικά στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες που τα εφήρμοσαν και είχαν σαν αποτέλεσμα τη δραματική πτώση της συχνότητος και της θνητότητος της νόσου σε ποσοστά που ξεπερνούν το 75%. Τα καλά αυτά αποτελέσματα εξαρτώνται από το ποσοστό κάλυψης του πληθυσμού και την ποιότητα τωνπροσφερόμενων υπηρεσιών.

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει εθνικό σύστημα πληθυσμιακού ελέγχου και η εκτέλεση του τεστ Παπανικολάου είναι "ευκαιριακή". Υπολογίζεται ότιτο ποσοστό γυναικών στη χώρα μας που υποβάλλονται στην εξέταση αυτή δεν ξεπερνά το 20% και δεν αφορά συνήθως ομάδες γυναικών υψηλού κινδύνου. Υπολογίζεται ότι το 50% των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο τραχήλου μήτρας δεν είχαν κάνει ποτέ τεστ Παπανικολάου, ενώ το 5% δεν υπεβλήθησαν σε αυτή τη δοκιμασία τα 5 χρόνια που προηγήθηκαν τηςνόσου.

Όμως νέες γυναίκες εξακολουθούν να πεθαίνουν ακόμα και σε χώρες με καλά οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου όπως είναι οι Σκανδιναβικές χώρες, γιατί όπως αναφέρεται το 60% περίπου των καρκίνων τραχήλου μήτρας στις χώρες αυτές εμφανίζεται στο 15% των γυναικών που δεν συμμετέχουν στα προγράμματα ελέγχου. Επίσης τα προγράμματα ελέγχου δυστυχώς δεν επηρεάζουν τη συχνότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος που προσβάλει κυρίως γυναίκες νεώτερης ηλικίας και του οποίου η διάγνωση είναι δύσκολη, τόσο κυτταρολογικά όσο και κολποσκοπικά.

Τεστ Παπ και εμβολιασμός

Η πρόληψη αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση της ιατρικής επιστήμης. Οι στρατηγικές πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σήμερα, στηρίζονται σε αυτό που καλούμε "Δευτερογενή Πρόληψη",  δηλαδή την αναγνώριση προκαρκινικών αλλοιώσεων αλλά πλέον και στην «Πρωτογενή Πρόληψη» μέσω εμβολιασμού.

Η ανάπτυξη εμβολίων εναντίον των κυριότερων ογκογόνων HPV ιών όπως είναι οι ιοί HPV 16 και 18 αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα για τη δημόσια υγεία.

Σήμερα έχουμε στη διάθεση μας δύο νέα εμβόλια που παρέχουν προστασία έναντι των πιό σημαντικών ογκογόνων τύπων 16 και 18 του ιού HPV που ευθύνονται για το 71,5% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή και πολύ καλά ανεκτά και έχουν πιστοποιηθεί από τον EMEA στην Ευρώπη.

Στην Ελλάδα ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο 2007 η ένταξη των δύο εμβολίων HPV έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού για κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών και συστήνεται ο εμβολιασμός τον κοριτσιών και νεαρών γυναικών από 15 έως 26 ετών. Αναμένεται η επίσημη ένταξή τους και η απόφαση για την αποζημίωσή του από τα ταμεία.

Τέλος, η παρασκευή προληπτικών εμβολίων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας θα πρέπει να θεωρηθεί σαν μία μεγάλη κατάκτηση της ιατρικής και μία μεγάλη προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Ο εμβολιασμός ενάντια στους τύπους 16 και 18 του ιού HPV σε συνδυασμό με τον προληπτικό έλεγχο του τραχήλου ανά τριετία, θα μπορούσε να ελαττώσει δραματικά τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Εμμανουήλ Διακομανώλης Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογίας Τραχήλου και Κολποσκόπησης (EFC)

ΠΗΓΗ:oekk.gr